سنسور دود چیست و چه استفاده هایی دارد

آتش سوزی یکی از هولناک­ترین حادثه­هایی است که می­تواند برای هر فرد و هر مکانی اتفاق بیافتد. داشتن واکنش سریع و عکس‌العمل به موقع و همچنین حفظ خونسردی از جمله مهم‌ترین مسائلی است که هنگام احتراق باید انجام داد، چرا که با احتراق، دودی سمی در هوا پخش می‌شود و احتمال بروز خفگی را به وجود می‌آورد.

از این رو، برای جلوگیری از احتمال آتش سوزی، باید از سنسورهای دود استفاده شود تا احتمال احتراق کاهش یابد. سنسور یا حسگر دود برای تشخیص دود و حفاظت از خانه در برابر آتش سوزی به کار می­رود تا از جان افراد محافظت کرده و سبب نجات جان بسیاری از آن‌ها شود. برای این که بیشتر با این حسگرها آشنا شویم، با ما در کاوشکام همراه باشید تا بررسی کنیم که سنسور دود چیست و چه کاربردهایی دارد؟

سنسور دود چیست

سنسور دود چیست؟

سنسور دود که به آن حسگر یا آشکارساز دود نیز گفته می­شود، وسیله­ای است که برای تشخیص دود آتش­سوزی­های مختلف به کار می­رود تا در شرایط خطر، افراد داخل ساختمان را نسبت به اطفا حریق آگاه کند. با توجه به نوع فعالیت و میزان رفت و آمد افراد در مکان­های مختلف، استفاده از این سنسور­ها نیز فرق می­کند.

به طور مثال، در مکان­های پر رفت و آمد همچون مکان­های تجاری و صنعتی، با اکتیو شدن سنسور، سیستم اعلام خطر خودکار حریق و آتش­سوزی روشن می­شود و از طریق ارسال سیگنال به تمامی مراکز آتش­ نشانی فرستاده می­شود، این در حالی است که در سنسور­های دود خانگی، نشانه ­های آتش‌سوزی از طریق نور و یا آلارم اعلام می­شوند. سنسورهای دود در مکان‌های اداری مانند اتاق سرور به نرم‌افزار مانیتورینگ شرایط محیطی متصل می‌شوند و به مدیریت اجازه می‌دهند تا اطلاعات دقیق در مورد وضعیت محیط را به دست آورد.

سنسور دود چه کاربردهایی دارد؟

در محیط­هایی که امکان آتش­سوزی بیش­تر از سایر مکان­ها است، سنسور­های دود بیش­ترین کاربرد را دارند و با تشخص به‌موقع دود، مانع از گسترش بیشتر آتش‌سوزی می‌شوند. همچنین سنسور دود در خانه­ها و محیط­های اداری کاربرد دارند، چرا که سقف خانه­ها زیاد بلند نیستند و اسموک دیتکتور (Smoke Detector) می­تواند در تشخیص دود به خوبی و به‌موقع عمل کند. حسگرهای دود در مکان­هایی استفاده می­شوند که آلودگی و غبار کم­تری وجود دارد و احتمال خطای سنسور کمتر است. این مکان­ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• شرکت­ها و دفاتر کاری؛
• فروشگاه­های بزرگ؛
• مجتمع‌های اداری؛
• بیمارستان­ها؛
• مساجد؛
• هتل­ها؛
• اتاق سرور و دیتاسنترها.

در مکان­هایی همچون سوله­ها و مراکز صنعتی که سقف بلند و مرتفعی دارند، نیازی به نصب اسموک دیتکتور نیست، چرا که فاصله بین دودی که ایجاد می­شود تا سنسور دود بسیار زیاد است. همین امر مانع از مهار آتش­سوزی می‌شود و آتش گسترش پیدا می‌کند.

سنسورهای دود اگر در مکان­هایی قرار داده شوند که جریان هوای آزاد در آنجا وجود دارد، کارایی آن‌ها کاهش می‌یابد و احتمال خطا افزایش می‌یابد. این سنسورها معمولاً در آشپزخانه­ها کاربرد ندارند و بهتر است از سنسور حرارتی در آشپزخانه استفاده شود؛ اما برای دیگر قسمت های منازل از سنسور دود استفاده می‌شود تا در صورت بروز آتش‌سوزی بلافاصله هشدار ارسال شود.

کاربردهای سنسور دود

به طور کلی استفاده از سنسور دود در برخی از مکان­ها کاربرد ندارد که برخی از آن­ها عبارتند از:

• در محیط­هایی که به دلیل ذوب مواد موجود، آتش­سوزی بدون دود صورت می­گیرد.
• در محیط­های صنعتی که دود زیادی در هوا معلق است.
• در مکان­هایی که رطوبت و آلودگی در آن­ها زیاد است.
• در مکان­هایی که ارتفاع آن­ها بیش از 10 متر است.
• در اتاق بویلر­ها و ژنراتورها نیز سنسور دود کاربرد ندارد.

انواع سنسور دود

سنسورهای دود براساس کاربردشان، انواع مختلفی دارند که در ادامه به معرفی و توضیح هر کدام از آن­ها می پردازیم:

• سنسور نقطه‌ای؛
• سنسور مکشی؛
• سنسور خطی؛
• سنسور دود هوشمند.

دیگر مقالات ما را در این بخش دنبال نمایید
همه چیز درباره ردیاب خودرو با سنسور وزن
محل نصب سنسور دما و رطوبت در یک اتاق سرد
سنسورهای IoT پایش شرایط محیطی و اینترنت اشیاء

سنسور نقطه‌ای

این نوع از سنسورهای دود خود به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند که برای تشخیص آتش­سوزی و احتراق به کار برده می­شوند و هر کدام از این سنسور­ها به شیوه‌ها مختلفی می توانند دود را تشخیص دهند. این دو نوع سنسور نقطه‌ای عبارتند از:

• سنسور نقطه‌ای یونیزاسیون (فیزیکی): این نوع سنسور­ها معمولا برای آتش­سوزی‌های سریع که بسیار شعله ور می­شوند، کاربرد بسیاری دارد.
• سنسور نقطه‌ای فوتوالکتریک (نوری): به طور کلی سنسور­های فوتوالکتریک در تشخیص آتش­شوزی و دودهایی استفاده می‌شوند که فرآیند سوختن آن­ها کند است و شعله­ ور نمی­شود.

در حالت کلی، هر کدام از این سنسور­ها، از تکنولوژی­های مختلفی استفاده می­کنند که همین امر سبب می‌شود که عملکرد آن­ها در موقعیت‌های مختلف آتش­سوزی، متفاوت باشد.

سنسور مکشی

در این نوع سنسورها از فناوری پیشرفته­­تری استفاده می­شود که این فناوری­، سبب افزایش حساسیت سنسور می‌شود و به همین دلیل می‌توان گفت که این سنسورها قابل اطمینان‌تر هستند. در سنسور مکشی از سیستم ASD (Air Sampling Smoke Detector) استفاده شده است. این سیستم می­تواند هوا را از راه لوله­هایی کوچک به داخل بکشاند تا بتواند دود را شناسایی و در فرآیندی مداوم آن را تجزیه و تحلیل کند. همین امر سبب می‌شود که سنسور مکشی حتی در زمانی که دود قابل مشاهده نیست، تشخیص داده شود.

انواع مختلف سنسور دود

سنسور خطی

این نوع از سنسورهای دود که به آن­ها بیم دیتکتور (Beam Detector) نیز گفته می­شود، برای مکان­ها و فضاهای وسیع و بزرگ به کار برده می­شود. این مکان­ها می‌توانند سوله، انبار، مجتمع تجاری، مراکز خرید بزرگ، کارخانه­ها و ... باشند. باید به این نکته توجه داشت که اسموک دیتکتور معمولی در این نوع مکان­ها سبب مشکلات بسیاری می‌شود. همچنین سنسورهای معمولی به‌صرفه و اقتصادی نیست.

سنسور دود هوشمند

امروزه با پیشرفت تکنولوژی در اینترنت اشیا، حسگرهای دود نیز پیشرفت کرده و در این مسیر پیشرو هستند. سنسورهای دود پیشرفته می­توانند با استفاده از وای‌فای و تکنولوژی­های دیگر مشابه به شبکه­های خانه متصل شوند. این امر علاوه بر آلارم دستگاه، می­تواند اعلام وضعیت را در تلفن­های همراه نیز به‌همراه داشته باشد. همین امر سبب می­شود تا هر چه زودتر متوجه احتراق شده و خود را به منزل برسانید.

انواع سنسورهای دود از نظر منبع تغذیه

سنسورهای دود از لحاظ منبع تغذیه الکتریکی نیز به دو نوع تقسیم می­شوند که عبارتند از :

• سنسورهای دود سیمی
• سنسورهای دود باتری

در ادامه به معرفی این سنسورها می‌پردازیم.

سنسورهای دود سیمی

این سنسورها همانطور که از نام آن‌ها مشخص است، برای کار کردن، به منبع برق متصل می‌شوند. در صورتی که از این سنسورها استفاده کنید، دیگر نگران تمام شدن باتری و تعویض سالانه باتری نخواهید بود و ایمنی مکانی که در آن سنسور نصب کرده‌اید، همیشه حفظ خواهد شد.

سنسورهای دود باتری‌خور

این نوع سنسور به کمک باتری و بدون نیاز به برق کار می‌کند. زمانی که باتری این سنسور نزدیک به تمام شدن باشد، هشداری به صورت اس ام اس به فرد ارسال می‌شود تا شارژ انجام شود. در صورت استفاده از سنسورهای دود باتری، با قطع شدن برق همچنان آتش سوزی تشخیص داده می­شود و نگران قطعی برق نخواهید بود.

انواع سنسور دود از نظر منبع تغذیه

نکات مهم در مورد نصب سنسور­های دود

• زمانی که آتش سوزی رخ می­دهد، داشتن سرعت عمل از اهمیت خاصی برخوردار است. به همین دلیل باید از کافی بودن تعداد سنسور­های دود اطمینان حاصل نمایید و مطمئن شوید که در هر قسمتی که خطر آتش‌سوزی وجود دارد یک سنسور قرار داده‌اید.
• همه ما می‌دانیم که مسیر دود همیشه رو به بالاست. به همین دلیل اگر سنسور بر روی دیوار نصب شود، بایستی 30 سانتی­متر از سقف فاصله داشته باشد.
• باید به این نکته توجه نمود که در صورت آتش سوزی، دود با سرعت بالا در محل پخش می شود، به همین دلیل باید از آن­ها در محل‌هایی استفاده شود که گرد و غبار و آلودگی در حد معمولی است.
• برای نصب سنسورهای دود باید یک سری از مسائل با دقت تمام بررسی و رعایت شوند و برای این­کار باید از متخصص نصب این سنسورها و یا مهندسین برق کمک گرفت.
• برای جلوگیری از به وجود آمدن اختلال در کارکرد این نوع سنسورها بهتر است نصب آن‌ها در نزدیک پنجره­ها، درب­ها و محل‌های جریان هوا وجود نداشته باشد.

نحوه نگهداری از سنسورهای دود چگونه است؟

در صورت عدم نگهداری مناسب، حسگرهای دود نمی­توانند عملکرد خوب، دقیق و به موقعی در زمان آتش‌سوزی و احتراق داشته باشند. به همین دلیل با رعایت یک سری نکات می­توان به‌خوبی آن‌ها را حفظ و نگهداری کرد. نگهداری صحیح از سنسورهای دود به اندازه نصب آن­ها مهم است. برخی از این نکات به شرح زیر است:

• هر سال یک بار باتری سنسور دود باید تعویض شود.
• هر ده سال یک بار باید این سنسورها تعویض شوند و سنسور جدیدی جایگزین آن‌ها شود.
• سنسورها باید سالی یک بار تمیز شوند تا گرد و غبار از آن‌ها پاک شود و دقت آن‌ها مانند روز اول شود.
• هر هفته یک بار با تست کردن سنسور می­توان از سالم بودن آن اطمینان حاصل کرد، برای اینکار کافی است کلید تست را بزنید و آلارم را بشنوید.

قیمت سنسور دود چقدر است؟

همانطور که گفته شد از سنسورهای دود برای تشخیص و اعلان آتش سوزی و دود در محیط­های اداری، خانگی، کارگاه­ها و بسیاری از مکان­های دیگر استفاده می­شود. سنسور دود ساختمان و سقفی در قیمت‌های محتلفی در بازار یافت می­شود که این تفاوت قیمت با توجه به نوع سنسور، کیفیت ساخت، تکنولوژی به کار رفته در آن و برند محصول متفاوت است. براساس تکنولوژی که در دیتکتورها وجود دارد، عملکرد آن‌ها نیز متفاوت است. به طور کلی باید توجه داشته باشید که هزینه دستگاه سنسور دود بسیار ناچیزتر از خسارتی است که در اثر آتش سوزی ایجاد می­شود.

قیمت سنسور دود

کلام پایانی